distaetchî

Walon (Rifondou)

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /dɪ.tɛ.ˈt͡ʃiː/ /dy.tɛ.ˈt͡ʃiː/ /dis.ta.ˈt͡ʃi/ /dɪs.tɛ.ˈt͡ʃiː/ (betchfessî ae)
  • (pa rfrancijhaedje) /dɛ.ta.ˈʃe/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /dɪs.tɛ.ˈt͡ʃiː/
• Ricepeures : dis·tae·tchî

Etimolodjeye 1

Bodje vî francès « distachier » (minme sinse)

Viebe

distaetchî (2^inme troke) (codjowaedje)

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	distaetche
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	distaetchîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	distaetchans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	distaetchnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	distaetchrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	distaetchive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	distaetche
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	distaetchî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

1. (viebe å coplemint) disfé ene sacwè k' esteut-st ataetcheye.
   • Distaetchîz vosse vantrin — Motî Forir (fråze rifondowe). & — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • Distaetchî l' tchén — D.T.W.
   • Nos irans distaetchî l' vea — D.T.W.
   • Dji va distaetchî lès brides di mès sabots — D.T.W.
   • Vinoz, nos distaetcherans les plantches del cloteure — D.T.W.
2. (viebe å coplemint) pårti deus sacwè k' estént eshonne.
   • Ses parints ont tot fwait pol distaetchî di s' crapåde — Motî Haust (fråze rifondowe).
3. (viebe å prono) : Loukîz a : « si distaetchî ».

Ratourneures

1. distaetchî ene agrape, distaetchî ene ataetche.

Parintaedje

• distaetchaedje
• ataetchî, atachaedje, ataetchmint

Mots vijhéns

• disclaper
• disclefer
• dislaxhî
• distoker
• råyî

Contråve

• alaxhî
• ataetchî
• ateler

Ortografeyes

Divant 1900 :

• ditèchî : E203 ^(lére)
• distèchî : E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• ditètchî : E1
• dutètchî : E34
• dètacher : E1, E34
• distatchi : C1, C8, C13

E rfondou walon :

• distaetchî : R10 ^(lére)

Ratournaedjes

disfé ene sacwè k' esteut-st ataetcheye

• Francès : détacher ^(fr)

pårti deus sacwè k' estént eshonne

• Francès : séparer ^(fr), éloigner ^(fr)

Pårticipe erirece

distaetchî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "distaetchî".

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	distaetchî	distaetchîs
femrin padrî	distaetcheye	distaetcheyes
femrin padvant	distaetcheye	distaetcheyès

distaetchî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

1. k' a stî distaetchî.

   Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.

Ratournaedjes

distaetchî

• Francès : détaché ^(fr)

Etimolodjeye 2

Bodje « taetchî », avou l’ betchete « dis- » des viebes, calcaedje do francès « détacher ».

Viebe

distaetchî (2^inme troke) (codjowaedje)

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	distaetche
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	distaetchîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	distaetchans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	distaetchnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	distaetchrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	distaetchive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	distaetche
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	distaetchî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

1. (viebe å coplemint) fé rsaetchî les taetches tot lavant
   • Aiwe po distaetchî — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Distaetchî on moussemint — D.T.W.
   • Li tchapea est distaetchî — D.T.W.
   • Distaetchî on cazake spité d' coleûr — D.T.W.

Parintaedje

• distaetchaedje
• taetche, taetchî

Contråve

• dåborer
• manni
• måssî
• maxhurer
• taetchî
• yôrdi

Ortografeyes

Divant 1900 :

• ditèchî : E203 ^(lére)
• distèchî : E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• ditètchî : E1
• dutètchî : E34
• dètacher : E1, E34
• distatchi : C1, C8, C13

E rfondou walon :

• distaetchî : R10 ^(lére)

Ratournaedjes

fé rsaetchî les taetches tot lavant

• Francès : détacher ^(fr), laver ^(fr)

Pårticipe erirece

distaetchî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "distaetchî".

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	distaetchî	distaetchîs
femrin padrî	distaetcheye	distaetcheyes
femrin padvant	distaetcheye	distaetcheyès

distaetchî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

1. ki stî råyî di ses taetches.

   Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.

Ratournaedjes

ki stî råyî di ses taetches

• Francès : détaché ^(fr)