ponde
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « pingere » (mete e coleur, tinde, gårni, riprezinter, discrire)
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pɔ̃t/ /põt/ /pɛ̃t/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pɔ̃t/
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | pond |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | pondoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | pondans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | pondnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | pondrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | pondeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | ponde |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | pondou |
Ôtes codjowaedjes | come ratinde |
ponde (viebe å coplemint)
- (mot do bastimint) mete del coleur so on meur, èn ouxh, evnd.
- I vos fåt ponde vosse meur — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Il ont pondou leu måjhon djaene — Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
- dessiner des beas tåvleas so des toeles.
- Les pôves ni fjhèt nén ponde leus traits. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "So on vîx portait", p.16 (fråze rifondowe).
- Avou l’ après-nonne, li solo plin d’ feu pondeut les hourêyes d’ ene coleur di tûle — Louis Lagauche (fråze rifondowe).
- Li solo pondeut so ses boirds
Avou do safran, del canele
Des ourlets di djaenès dinteles — Georges Meurisse (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) saetchî l' portrait avou èn aparey di foto.
- I s' ont leyî ponde tote li famile eshonne — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) plaker a (ene pårteye do coir, tot djåzant d' on mousmint) ey adon endè fé come ene pondeure.
- Vosse mousseure vis pond l' coir — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
- Vosse marone djine vis pond so les fesses — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (viebe å coplemint) dire kimint k' est ene sakî.
- Pa, vos l' kinoxhoz, c' est l' sot Djîle,
On n' a måy pondou nou si laid. — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Bin v’la st-on râre èdon surmint" (fråze rifondowe).
- Pa, vos l' kinoxhoz, c' est l' sot Djîle,
- (imådjreçmint), (belès-letes) dire foû.
- Dji tchante pol fidele camaeråde
Di ki dji n' voerè måy les traits,
Et ki m' fwait trop grand dins l' airåde,
Di ses sondjes, et s' mostere etait
La k' dj' a metou dvins mes scrijhaedjes
Les mots ki pondèt mes tourmints. — Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Por zèls !", tome 44, p. 409 (fråze rifondowe).
- Dji tchante pol fidele camaeråde
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si ponde ».
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (bastimint): mete e coleur
- (tirer s' portrait): fotografyî
Mots vijhéns
[candjî]- (må ponde) : tchabårer, dåborer, pinturlurer
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : C109, S0
Ratournaedjes
[candjî]mete e coleur
dessiner des beas tåvleas so des toeles
Codjowa
[candjî]ponde
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « ponde »
Etimolodjeye 2
[candjî]Tayon-bodje latén « pungere » (piker), ki l’ pårticipe erirece « punctum » a dné « pont ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pɔ̃t/ /põt/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pɔ̃t/
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | pond |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | pondoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | pondans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | pondnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | pondrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | pondeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | ponde |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | pondou |
Ôtes codjowaedjes | come ratinde |
ponde
- (v. sins coplemint) aparexhe.
- Come dji rivneu, e-n ene finiesse,
Dji veya ponde li crolêye tiesse,
D’ ene djonne feme frisse come on gurzea. — Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe). - Cwand vola ki voet ponde? Èn ome, ene feme, ene biesse,
Tot å coron d’ ene dréve? Ki s’ trovéve la pus lon !— Louis Lagauche, « Li p’tit hièrdî », Tchant III, Saint Roch (fråze rifondowe).
- Come dji rivneu, e-n ene finiesse,
- (v. sins coplemint) (pus stroetmint) aparexhe tot lujhant.
- Mins dji ra portant l' djoye,
Ca les oujheas tchantèt ;
L' oraedje si saetche evoye,
Dji voe ponde èn airdiè. — Jean-Joseph Dehin, "L' orèdje" (1848) (fråze rifondowe).
- Mins dji ra portant l' djoye,
- (v. sins coplemint) (pus stroetmint) aparexhe å matén, tot djåzant do solea.
- Li djoû kimince a ponde — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Rapide et ledjire come l' oronde
Ki fonce d' on trait e l' åtche do pont,
Dj' a veyou passer ene aironde,
Frisse et bele come li djoû ki pond — Henri Bragard (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) (mot d’ houyeu) piker dins l’ rotche.
- I n’ fwait nén a ponde avou l’ havrece e clavea, l’ usteye ridoxhe dissu — Motî Haust (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) trivierser l' pea, e-n on mier pont.
- Dj’ a ene ataetche ki m’ pond — Motî Haust (fråze rifondowe).
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si ponde ».
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (aparexhe come on pont et aprepyî): s' apoenter
- (trivierser l' pea): piker
- (plaker å coir): splinker
Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Codjowa
[candjî]ponde
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « ponde »
Omofoneye possibe
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon d' on seu pî
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come ratinde
- Motlî do walon pol bastimint
- Mots do walon avou on sinse imådjrece
- Motlî do walon po les belès-letes
- Viebes å prono do walon
- Codjowas do walon
- Codjowas do cåzant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Motlî do walon po les houyeus