Aller au contenu

ponde

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye 1

[candjî]

Tayon-bodje latén « pingere » (mete e coleur, tinde, gårni, riprezinter, discrire)

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) pond
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) pondoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) pondans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) pondnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) pondrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) pondeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) ponde
pårt. erirece (dj’ a, vos av) pondou
Ôtes codjowaedjes come ratinde

ponde (viebe å coplemint)

  1. (mot do bastimint) mete del coleur so on meur, èn ouxh, evnd.
    • I vos fåt ponde vosse meur Motî d’ Vervî (fråze rifondowe et rarindjeye).
    • Il ont pondou leu måjhon djaene Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
  2. dessiner des beas tåvleas so des toeles.
    • Avou l’ après-nonne, li solo plin d’ feu pondeut les hourêyes d’ ene coleur di tûle Louis Lagauche (fråze rifondowe).
    • Li solo pondeut so ses boirds
      Avou do safran, del canele
      Des ourlets di djaenès dinteles Georges Meurisse (fråze rifondowe).
  3. (viebe å coplemint) saetchî l' portrait avou èn aparey di foto.
    • I s' ont leyî ponde tote li famile eshonne Motî Toussaint (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) plaker a (ene pårteye do coir, tot djåzant d' on mousmint) ey adon endè fé come ene pondeure.
  5. (imådjreçmint), (belès-letes) dire foû.
    • Dji tchante pol fidele camaeråde
      Di ki dji n' voerè måy les traits,
      Et ki m' fwait trop grand dins l' airåde,
      Di ses sondjes, et s' mostere etait
      La k' dj' a metou dvins mes scrijhaedjes
      Les mots ki pondèt mes tourmintsMartin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Por zèls !", tome 44, p. 409 (fråze rifondowe).
  6. (viebe å prono) : Loukîz a : « si ponde ».
Parintaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]
Mots vijhéns
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C109, S0
Ratournaedjes
[candjî]
mete e coleur
dessiner des beas tåvleas so des toeles

Codjowa

[candjî]

ponde

  1. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « ponde »

Etimolodjeye 2

[candjî]

Tayon-bodje latén « pungere » (piker), ki l’ pårticipe erirece « punctum » a dné « pont ».

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) pond
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) pondoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) pondans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) pondnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) pondrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) pondeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) ponde
pårt. erirece (dj’ a, vos av) pondou
Ôtes codjowaedjes come ratinde

ponde

  1. (v. sins coplemint) aparexhe.
    • Come dji rivneu, e-n ene finiesse,
      Dji veya li crolêye tiesse,
      D’ ene djonne feme frisse come on gurzeaMartin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).
    • Cwand vola ki voet ponde? Èn ome, ene feme, ene biesse,
      Tot å coron d’ ene dréve? Ki s’ trovéve la pus lon !Louis Lagauche, « Li p’tit hièrdî », Tchant III, Saint Roch (fråze rifondowe).
  2. (v. sins coplemint) (pus stroetmint) aparexhe å matén, tot djåzant do solea.
    • Li djoû kimince a ponde Motî Toussaint (fråze rifondowe).
    • Rapide et ledjire come l' oronde
      Ki fonce d' on trait e l' åtche do pont,
      Dj' a veyou passer ene aironde,
      Frisse et bele come li djoû ki pond Henri Bragard (fråze rifondowe).
  3. (v. sins coplemint) (mot d’ houyeu) piker dins l’ rotche.
    • I n’ fwait nén a ponde avou l’ havrece e clavea, l’ usteye ridoxhe dissu Motî Haust (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) trivierser l' pea, e-n on mier pont.
    • Dj’ a ene ataetche ki m’ pond Motî Haust (fråze rifondowe).
  5. (viebe å prono) : Loukîz a : « si ponde ».
Parintaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : E165, R13
Ratournaedjes
[candjî]
aparexhe å matén, tot djåzant do solea
piker Loukîz a : piker

Codjowa

[candjî]

ponde

  1. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « ponde »

Omofoneye possibe

[candjî]
  • ponte
  • li codjowa « dji pond » est omofone do viebe ponre (dji fwai èn oû).