saizi
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje tîxhon * « sazjan » (« rinde ene sakî propietaire d’ ene sacwè »), çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /sɛː.zi/ /se.zi/ /sɛː.zœ/ (betchfessî ai), (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /sɛː.zi/
- Ricepeures : sai·zi
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | saizi / saizixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | saizixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | saizixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | saizixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | saizirè / saizixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | saizixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | saizixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | saizi |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
saizi (viebe å coplemint)
- apicî.
- comprinde.
- Et s’ n’ a t i rén k’ i n’ saizixhe tot d’ on côp : li seuve ki monte, et cmint ; — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.27 (fråze rifondowe).
- sbarer, fé awè peu.
- To m’ as saizi, veråt !
- C' est trop pô d' tchoi po vs saizi, vijhén Djåke. — HFbl, Râskin (traduit du français), 1843, p.31 (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]- (comprinde) : etinde
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]comprinde
Francès : saisir (fr), comprendre (fr)
sbarer
Francès : surprendre (fr), effrayer (fr)
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | ralårdji | ralårdjis |
femrin | ralårdjeye | ralårdjeyes |
saizi omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "saizi".
Codjowa
[candjî]Dobès rfondowes | ||
---|---|---|
saizi | ![]() |
saizixh |
- Do viebe «saizi»
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | saizi | saizis |
femrin padrî | saizeye | saizeyes |
femrin padvant | saizeye | saizeyès |
saizi omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- reyusse, ståmusse.
- Li medcén est tot saizi d’ vey amoussî l’ viye Djelike.
- Madame Nabolz, li djin evoyeye på Consey di l’ Urope po les arnåjhes linwistikes, a stî saizeye d’ aprinde ki l’ walon n’ esteut nén aprins e scole. — Roger Viroux (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | saizi | saizis |
femrin | saizeye | saizeyes |
saizi omrin onk (ene) ki n’ est nén tot djusse, on pô drole, nén come èn (ene) ôte.
Ratourneures
[candjî]- Notru-Dame des Grands Saizis, priyîz par lu dijhêye po balter ene sakî.
Sinonimeye
[candjî]bardouxhî, dimey-cougnî, dimey-doûs, ewaeré, sokea, foû-scwere ; Loukîz a : « Motyince:dimey doûs/walon »
Ratournaedjes
[candjî]saizi
Francès : simple d’esprit (fr)
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do tîxhon
- Viebes do walon avou l' cawete -i
- Mots avou l' betchfessî ai
- Mots ki s' prononcèt parey cåzu totavå
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come prusti
- Pårticipes erireces do walon
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Codjowas do walon
- Dobès rfondowes di codjowaedje do walon
- Codjowas do cåzant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas d' l' atôtchî do Cmandeu do walon
- Codjowas do cåzant di l' Indicatif Prezintrece do walon
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî
- Sustantifs do walon
- Mots do walon avou des ratourneures