Aller au contenu

toirtchî

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « torques » (minme sinse); çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje «  » des viebes; mot cité dins l’ FEW 13/2 103a.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) toitche / toirtcheye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) toirtchîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) toirtchans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) toitchnut / toirtcheynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) toitchrè / toirtcheyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) toirtchive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) toitche / toirtcheye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) toirtchî
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

toirtchî (viebe å coplemint)

  1. bén toide (ene sacwè) e longueur.
  2. toide, ployî.
    • Si on l' pind l' camionete après l' bul, on va toirtchî l' tchessi.
  3. xhorbi (avou ene toitche, u ôte tchoi).
  4. fé, creyer, askepyî.
    • Fén 2006, i toirtcheye deus bindes d' imådjes so des tecses da Nietsche.
    • C' est d' dispit conte li cene ki dj' inme,
      K' dj' a toirtchî m' trop veur rimeaMartin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 107, "Leûs manigances" (fråze rifondowe).
    • So on cwårt d' eure, i t' aveut yeu toirtchî on papî so les djournêyes «Sicrire les Lingadjes d' oyi» Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
  5. (viebe å prono) : Loukîz a : « si toirtchî ».

Ratourneures

[candjî]
  1. toirtchî l' buzea : stronner.
  2. toirtchî s' cou : xhorbi s' cou.
  3. toirtchî l' poye sins l' fé criyî

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
toide mwints côps tot fjhant tourner

Pårticipe erirece

[candjî]
singulî pluriyal
omrin toirtchî toirtchîs
femrin toirtcheye toirtcheyes

toirtchî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "toirtchî".

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin toirtchî toirtchîs
femrin padrî toirtcheye toirtcheyes
femrin padvant toirtcheye toirtcheyès
  1. k' a stî toirdou pår, po ene djonteure, aprume li pî
    • Vocial ene drole di fåve, come li toirtchî clokî do viyaedje, ene fåve k' atake å moumint ki les ôtes serént foû …Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 31 (fråze rifondowe).

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Sourdants

[candjî]

Codjowaedje: Bate di dvize sol Wiccionaire