berwete
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Bodje « berw-- » (« baro »), avou l’ cawete « -ete », dandjreus a pårti di « baroter » ↔ « berweter », ki li svierba est « berwete » ; « baro » vént lu-minme di bodje tîxhon « bären » (poirter, sopoirter), avou l’ cawete -oe (« poirtoe ») ; ces mots la sont don parints avou l’ inglès « barrow » » ; c’ est l’ mot walon « berwete » k’ a dné l’ mot francès « brouette » pa rbetchfessaedje do R.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bɛʀ.wɛt/ /byʀ.wɛt/ /bœʀ.wɛt/ /bɛʀ.wat/ /byʀ.waːt/ /baʀ.wɛt/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bɛʀ.wɛt/ aschoûtez lu
- Ricepeures : ber·wete
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
berwete | berwetes |
berwete femrin
- (usteye) ekipaedje des maçons, des cinsîs, des djårdinîs evnd, fwaite d’ ene rowe, d’ on plantchî avou ene dossire, ou d’ ene bene, avou deus penes ou limons, po moenner ene pitite tchedje d’ ene plaece a l’ ôte pus åjheymint ki so s’ dos.
- Et Varice aléve toltins : « Dji n’ sai nén werker avou des si ptitès berwetes, la, mi » — Bob Dechamps (fråze rifondowe).
- Li cantonî rnetyive les filés d’ aiwe avou on ramon et ene schoupe, et tcherdjî les mizeres dins s’ berwete — Michel Hubert (fråze rifondowe).
- (no d’ contnou) çou k’ i gn a dvins ciste usteye la.
- I lyi a amoenné deus berwetes di pires, mins ci n’ esteut nén co assez.
- (pa stindaedje do sinse) (rabaxhanmint) trén ki s’ djoke a totes les gåres.
- (mot d’ djeu) djeu la k’ on prind les djambes d’ èn efant, et l’ fé avancî so ses mwins.
- Dji djowe cobén al berwete avou m’ feye.
- no do limero cwate al kine.
-
pitite berwete ås plantches
Ratourneures
[candjî]- berwete ås plantches, berwete d’ ansene, berwete di troufleu, berwete di maçon, berwete di fådeu
Parintaedje
[candjî]Dizotrins mots
[candjî]Dischindance
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]usteye avou ene rowe po tcheryî ene pitite tchedje
Codjowas
[candjî]berwete
- indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « berweter ».
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « berweter ».
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « berweter ».
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike berwete so Wikipedia
Etimolodjeye 2
[candjî]Bodje tîxhon « spirrewipche » (berôlaedje); adon racuzinåve avou l’ walon «sperwitche», eyet l’ francès « pirouette »; mot cité dins l’ FEW 17 181a.
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
berwete | berwetes |
berwete femrin
- saye, côp k’ on n’ a nén seu adiercî, sacwè k’ on n’ a nén reyussi.
- Ça a stî ene fameuse berwete po les catolikes flaminds.
- (mot d’ acleveu di tchvås) mwais tchvå.
- Pocwè k' t' as stî ratchté ç' berwete la ?
Ratourneures
[candjî]- fé berwete
- c’ est do bwès d’ berwete : c’ est on toû po vs fé ratinde.
- Loukîz a : ralondje. F. reporté aux calendes greques".
Sinonimeye
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Mot-fråze
[candjî]berwete (nén candjåve)
- po criyî k’ ça n’ a nén stî, çou k’ on contéve fé.
- (li blanke berbis aveut bedlé des noers bedots) Berwete po-z aler å concours, asteure — Joseph Lahaye.
Sinonimeye
[candjî]- brosse di gade
- broke di viole
- bernike
- kendal
- tintin Loukîz a : « tintin »
Ratournaedjes
[candjî]po dire ki ça n’ a nén stî, çou k’ on contéve fé Loukîz a : kendal
- Francès : que dalle (fr), l’avoir dans l’os (fr)
Categoreyes :
- Raspepyîs årtikes do walon
- Mots do walon
- Walon
- Sustantifs do walon avou l' cawete -ete
- Mots do walon vinant do tîxhon
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' inglès
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots do walon di deus pîs
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon po les nos d' usteye
- Motlî do walon po les nos d' contnaedje
- Mots do walon polant esse rabaxhants
- Motlî do walon po les djeus
- Mots do walon avou des ratourneures d' esplicaedje
- Codjowas do walon
- Codjowas do cåzant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas do cåzant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas d' l' atôtchî do Cmandeu do walon
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do francès
- Motlî do walon po les acleveus di tchvås
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots-fråzes
- Mots nén candjåves do walon