mi
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « me » , acuzatif di « ego » (« mi »).
Prono d’ djin coplemint
[candjî]Cogne plinne ordinaire | Cogne plinne a dvanceye voyale | Spotcheye cogne |
mi | èm | m’ |
omrin | femrin | |
---|---|---|
Singulî | mi | mi |
Pluriyal | nos | nos |
mi omrin et femrin
- prono coplemint do cåzant, del cåzante, metou divant l’ viebe et droet coplemint d’ ci-ci (acuzatif).
- Ele mi rtourna d’ tos les costés avou ses kesses et ses messes.
- C’ est lu ki m’ a batou.
- prono coplemint do cåzant, del cåzante, metou divant l’ viebe et coplemint nén direk di ci-ci (datif).
- Ça n’ mi dit nén did wice ki vos divnoz.
- On m’ dit ki vs avoz mezåjhe di mi.
- prono d’ viebes å prono muroetrece codjowé al prumire djin do singulî.
- Dji n’ mi sai adure a ces ipad la.
- Dji m’ dimande bén çou k’ il a come idêye dirî s’ tiesse.
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]- mu (metou dirî l’ viebe)
Nombe | Djin | Djinre | Sudjet | Muroetrece | Acuzatif (droet coplemint) | Datif (coplemint nén direk) | Locatif | Djenitif (pårtixhrê) | Tonike (tot seu ou dirî dvancete) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Singulî | Prumire djin | — | dji, dj’ dju (padrî) |
mi, m’, èm | mi, m’, èm (divant l’ viebe) mu, m’ (dirî l’ viebe) |
mi, m’, èm (divant l’ viebe) mu, m’ (dirî l’ viebe) |
— | — | mi |
Deujhinme djin | — | vos, vs ti, t’, èt tu, -ss (padrî) |
vos, vs ti, t’, èt |
vos, vis, vs ; ti, t’, èt | — | — | twè, ti, ti-minme, t’-minme, tizôte, etzôte | ||
Troejhinme djin | Omrin | i, il | si, s’, ès | li, l’, el | lyi | î | è endè, end, ndè, nd |
lu | |
Feminine | ele, elle | li, l’, el | leye | ||||||
Neute | on | — | — | — | — | lu | |||
Pluriyal | Prumire djin | — | nos, ns ; dji, dj’ | nos, ns | — | — | nos, nozôtes | ||
Deujhinme djin | — | vos, vs | vos, vs | vos, vs | vos, vis, vs | — | — | vos, vozôtes, tizôtes, etzôtes | |
Troejhinme djin | Omrin | i, il | si, s’ | les, ls ; lzès, lzè, elzès | lezî, elzî, lzî | î | è endè, end, ndè, nd |
zels, yeusses | |
Feminine | ele, elle | zeles, yeusses |
Ratournaedjes
[candjî]prono droet coplemint (acuzatif)
prono coplemint nén direk (datif)
prono d’ viebe å prono
Prono d’ djin tonike
[candjî]omrin | femrin | |
---|---|---|
Singulî | mi | mi |
Pluriyal | nozôtes | nozôtes |
mi omrin et femrin (nén spotchåve)
- prono tonike do cåzant, del cåzante, metou lu tot seu, avou on coma padrî ou padvant.
- Mi, dj’ end a m’ sô.
- Dji vou bén, mi.
- I m’ shonne, mi, k’ on-z a mo do plaijhi, cial.
- C’ est mi idêye, paret, mi — Sintake Rimåke (fråze rifondowe).
- Dji cmince a nd aveur m' conte mi d' tot çoula, et Dåvid ossu. — Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.35 (fråze rifondowe).
- prono do cåzant metou padrî ene divancete.
- Vinoz adlé mi, poyon.
- Dji n’ vou nén prinde çoula sor mi.
- A mi, i m’ shonne, mi, k’ on-z a mo do plaijhi, cial.
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ratourneures
[candjî]- tant k’ a mi
- mi yet ti, mi yet ti / twè yet mi, vos et mi
- pôve mi dijhêye po s’ plinde lu-minme.
- Pôve mi, dji n’ saveu pus a kî n’ date !
- F. pauvre de moi.
- mi et (èn ôte) "mi" pout vni l’ prumî dins ene enumeråcion sins displaire.
- Ça fwait k’ dji nos ans stî mete el cawêye a l’ intrêye do cinema, mi et m’ camaeråde.
- da mi : da minne.
- Ci live la, c’ est da mi.
- F. qui m’ appartient, qui m’ est propre.
- por mi a mi idêye.
- Por mi, il est sô.
- F. à mon avis.
Ratournaedjes
[candjî]prono tonike metou lu tot seu
prono tonike do cåzant metou padrî ene divancete
Prezintoe d’ apårtinance
[candjî]Cogne plinne ordinaire | Cogne plinne a dvanceye voyale | Spotcheye cogne |
mi | èm | m’ |
singulî | pluriyal |
---|---|
mi | mes |
mi omrin et femrin
- prezintoe d’ apårtinance do cåzant et del cåzante.
- C’ est mi idêye, paret, mi — Sintake Rimåke (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
[candjî]mi
Etimolodjeye 2
[candjî]Prumirès letes di « mira gestorum », boket d’ èn îme a sint Djhan-Batisse, k’ a siervou a lomer les notes.
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
mi |
mi omrin
- note di muzike, li troejhinme del game.
- Mi, a mi, on n’ dit nén "ti"; Fa, c’ est l’ vî fa d’ Ovîfa; Sol, c’ est vos ki l' a sol dos (tchanson des notes).
- Do, ré, mi, fa, sol, la, si, do; tos les Flaminds, c’ est des båyåds.
Tchampnwès
[candjî]Adviebe
[candjî]mi
- nén.
- Pou les Champenois, les Ardennais, ça n'est rin d'autte què des dgens un peu arriérés, qui viquot dos leus bos et leus boutiques, et qui ne causot min.me mi tourtous français — Gérard Avril (fråze rarindjeye).
- Po les Tchampnwès, les Årdinwès, ça n' est rén d' ôte ki des djins on pô erirés, ki vikèt dins leus bos et leus botikes, et ki n' cåzèt minme nén tertos francès.
- En Floride, un patoisant paurrat dère: «ça n' est mi a mi» — Gérard Avril, avou on djeu d' mot: Miami.
- E l' Floride, on patwès-cåzant pôrè dire «ça n' est nén da ti».
- Pou les Champenois, les Ardennais, ça n'est rin d'autte què des dgens un peu arriérés, qui viquot dos leus bos et leus boutiques, et qui ne causot min.me mi tourtous français — Gérard Avril (fråze rarindjeye).
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Pronos d' djins coplemints do walon
- Pitits mots ås spotchåve ou dvanceye voyale
- Pronos do walon ki l' omrin et l' femrin sont pareys
- Pronos d' djins tonikes do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Prezintoes d' apårtinance do walon
- Prezintoes do walon ki l' omrin et l' femrin sont pareys
- Sustantifs do walon
- Sustantifs do walon ki n' candjèt nén å pluriyal
- Mots do tchampnwès
- Tchampnwès
- Adviebes do tchampnwès