bate
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « battuere » (« battuĕre ») (minme sinse), racuzinåve avou l’ gayel « bathu » (bate del manoye), avou l’ burton « bat » ey avou l’ irlandès « bath » (grande doleur).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : AFE : (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : AFE :
- Ricepeures : nén rcepåve
-
Burtons ki batèt å flayea (sins 5)
-
Djins ki batèt des djåbes å flayea (sins 5)
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | bate |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | batoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | batans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | batnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | batrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | bateu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | bate |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | batou |
Ôtes codjowaedjes | come mete |
bate (å prono : si bate)
- (viebe å coplemint) diner sacwants côps a (ene sakî, ene biesse ene sacwè).
- I bate si feme.
- (viebe å coplemint) wangnî conte (a on djeu, ene guere).
- Il ont batou les Almands.
- (viebe å coplemint) (mot d’ coujhnåjhe) (mot d’ djeu) maxhî, rimouwer mwins côps po candjî l’ texheure, li cogne, l’ ôre.
- Bate des oûs, po ndè fé ene amlete, del crinme pol sipexhi, do boure pol rinde poumåde.
- Bate les cwåtes, po candjî l’ ôre.
- foirdjî (ene manoye).
- Eco fåreut i saveur s’ on-z a batou des florins divant 1252. — Nicolas Lequarré (fråze rifondowe).
- tocter, bouxhî.
- Efants, cwand viè l’ shijhe on djouwéve
Ås sôdårds, c’ esteut ewaerant
Di sinti come nosse cour bateut
Cwand i nos fjheut maneuvrer dvant. — Martin Lejeune, “Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.185, « Lu såbe du m’ grand-pêre » (fråze rifondowe).
- Efants, cwand viè l’ shijhe on djouwéve
- (v. å nén dit coplemint) rascode les xhos des dinrêyes, tot bouxhant sol påte.
Ratourneures
[candjî]- bate el gregne et vaner a l’ ouxh, bate el xheure et vaner a l’ ouxh
- fé bate l’ aiwe
- si fé bate
- bate des mwins
- bate des pîs
- bate des aiyes
- bate di vedjes
- bate do feu
- bate li boure [E89]
- bate li dame [E89]
Parintaedje
[candjî]- bataedje, bateu, batmint, batreye, bataye
- imbatåbe
- ribate
- abate
- rabate
- forbate, sorbate
- disbate, discobate
- trebate
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (diner des côps) : Loukîz l’ motyince : volêye di côps
- (wangnî) : ridobler, vinker
- (po fé toumer les poûssires) : scheure
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]Codjowas
[candjî]bate
- indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « bate ».
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « bate ».
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « bate ».
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
bate | bates |
bate femrin
- ribatowe plaece.
- dins l’ ratourneure : bate di dvizes.
Ortografeyes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do gayel
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do burton
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' irlandès
- Mots ki s' prononcèt parey cåzu totavå
- Mots do walon d' on seu pî
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come mete
- Motlî do walon pol coujhnåjhe
- Motlî do walon po les djeus
- Mots do walon avou des ratourneures
- Codjowas do walon
- Codjowas do cåzant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas do cåzant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas d' l' atôtchî do Cmandeu do walon
- Sustantifs do walon